Versions Compared

Key

  • This line was added.
  • This line was removed.
  • Formatting was changed.
Table of Contents
minLevel1
maxLevel6
outlinefalse
typelist
printablefalse

Wettelijk kader als kapstok voor data governance

Info

Als basis geldt het juridisch kader, concreet: het E-gov decreet, waarin het Verenigingsregister juridisch verankerd zit, alsook de belangrijke bevoegdheidsverdelingen.

...

  • Digitaal Vlaanderen

    • Als bronbeheerder

    • MAGDA (in de rol van Vlaamse Dienstenintegrator (VDI))

  • Vlaamse overheden (de Vlaamse administratie: departementen en agentschappen)

  • Lokale overheden (provincies, steden en gemeenten)

  • Externe overheden (met als voornaamste: Federale overheden)

  • Federale bronbeheerders (bronnen): FOD Economie (KBO) en FOD Binnenlandse zaken (RR)

  • Publieke organisaties met focus op dienstverlening t.a.v. verenigingen

  • Koepelorganisaties; verenigingen met rechtspersoonlijkheid die zich vertakken in afdelingen omwille van interne operationele werking of aangesloten feitelijke verenigingen ondersteunen in hun werking

  • De Vlaamse Regering

    • Voor aanpassingen aan het datamodel

  • Het ICT stuurorgaan

    • Voor aanpassingen aan het decreet, waarin scope en bevoegdheden verankerd zitten

  • Personen in hun hoedanigheid van vertegenwoordiger van een vereniging

Alle bevoegdheden, zoals verankerd in het decreet, staan hier verder uitgelegd.

Excerpt
nameRollen en verantwoordelijkheden beheer VR

Rollen en verantwoordelijkheden voor het beheer van het verenigingsregister

Expand
titleInspiratie voor uittekenen rollen en verantwoordelijkheden
  • Een digitale Vlaamse overheid. Authentieke gegevensbronnen, van Stijn Wouters en Joep Crompvoets, 2020, publicatie vanuit het Steunpunt Bestuurlijke Vernieuwing. Enkele relevante passages uit deze publicatie:

    • Digitaal Vlaanderen (DV) zal eigen werking niet voortrekken bij de dataverzameling of de opbouw van het datamodel. Het kan fungeren als een “neutrale speler” en verschillende belangengroepen samenbrengen op zoek naar consensus. DV heeft de data immers zelf niet nodig voor eigen beleidsvoering of eigen business toepassingen. Dit kan zorgen voor generiek bruikbare gegevens, overheen beleidsdomeinen, business processen en bestuursniveaus.

    • “Een specifiek probleem dat naar boven kwam was het verzekeren van de kwaliteit van de inzamelingsprocessen bij authentieke gegevensbronnen waarbij de burgers, ondernemingen of (non-profit) organisaties zelf instaan voor een deel van de registratie (Rekenhof, 2015; p. 60; Vander Elst et al., 2011, p. 24).”

  • Data Mesh (principes en concepten m.b.t. gedecentraliseerde data en “data as a product”)

  • GRB-decreet en uitvoeringsbesluiten: in deze wettelijke documenten zijn bepaalde verantwoordelijken vastgelegd. Naar analogie ook werking bij wegenregister en adressenregister bekeken en besproken.

...

Rollen

Concreet voor verenigingsregister

Gegevensinitiator (of “decentraal beheerder”)

  • Steden, gemeenten en provincies

  • Vlaamse overheden (“de Vlaamse administratie”, bestaande uit departementen en agentschappen)

  • Instellingen van publieke taak die hun dienstverlening in hoofdzaak richten aan verenigingen (zoals Steunpunt Vrijwilligerswerk)

  • Decretaal voorzien, maar nog niet technisch uitgewerkt: Koepelorganisaties

Vlaamse Dienstenintegrator (VDI)

  • MAGDA dienst voor raadplegen en registreren van verenigingsgegevens, inclusief vertegenwoordigersgegevens

Gegevensafnemer

Voor de gegevensstroom, inclusief de vertegenwoordigersgegevens

  • Alle bovengenoemde gegevensinitiatoren

  • Externe overheden (vooral: Federale overheden)

  • Decretaal voorzien, maar nog niet technisch uitgewerkt: Koepelorganisaties (enkel voor de afdelingen/ feitelijke verenigingen onder de koepel)

Voor de gegevensstroom, exclusief de vertegenwoordigersgegevens

  • Iedereen (na het verkrijgen van een API Key van de bronbeheerder)

Bronbeheerder

  • Digitaal Vlaanderen, basisregisters: team Verenigingsregister

Taken en verantwoordelijkheden voor het beheer van het verenigingsregister

De voornaamste taken en verantwoordelijkheden voor het beheer van het Verenigingsregister, inclusief de partijen die de verantwoordelijkheid dragen

Taak

Verantwoordelijk

Geconsulteerd

Geïnformeerd

Tip

Gevalideerde inzameling van gegevens

Inzamelen en actualiseren:

  • toevoer van nieuwe verenigingen en vertegenwoordigers

  • updates aan bestaande verenigingsdata en aanpassen vertegenwoordigers(data)

  • stopzetten van verenigingen

  • verwijderen van vertegenwoordigers

Bij het inzamelen en actualiseren:

  • Validatie van de ingezamelde gegevens. Hiermee doelen we op de betrouwbaarheid van de gegevens. Bijvoorbeeld: deze geregistreerde vereniging is weldegelijk een feitelijke verenging volgens de definities die we hanteren en gedocumenteerd hebben (cf. gebruikershandleiding)

Er bestaan geen “eigen verenigingen per gegevensinitiator”. Iedereen kan dus eender welke gegevens in het register aanpassen.

  • Inzameling en validatie worden naar best vermogen uitgevoerd.

  • Gegevensinitiatoren tekenen zelf de nodige processen uit om binnen het bestuur tot gevalideerde inzameling te komen

    • De processen achterliggend aan de gegevensinzameling kunnen verschillen per initiator

    • De processen beschrijven welke actoren welke gegevens gaan voorzien (ook indien het bestuur kiest dat de vereniging verwacht wordt zich via het loket te registreren en gegevens bij te werken).

  • Gegevensinitiatoren voorzien in ontwikkeling, aankoop of het gebruik van de nodige software voor gevalideerde inwinning. De softwarepakketten worden gekoppeld op de datadiensten (EDIT API’s) aangeboden door het Verenigingsregister via MAGDA

    • De tools kunnen gaan van een eigen beheerapplicatie, tot een CRM-pakket waarin een update van een aantal gegevens kan gebeuren tot het gebruik van het Verenigingsloket waarbij het bestuur de vereniging actief en expliciet naar daar doorverwijst.

Samengevat:

  • We centraliseren gegevens (volgens gedeelde definities), maar we centraliseren of uniformiseren geen inwinningsprocessen.

  • We werken samen in vertrouwen en maken transparant aan alle partijen wie wat heeft aangepast (zie hieronder).

Gegevensinitiator (of “decentraal beheerder”)

Bronbeheerder

Taak

Verantwoordelijk

Geconsulteerd

Geïnformeerd

Tip

Datamanagement: validaties en kwaliteitscontrole

  • Validatie van de ingezamelde gegevens op

    • formaat

    • scope van het register (bv. toegelaten rechtsvormen)

    • minimale data

    • dubbeldetectie

  • Transparantie op de ingezamelde gegevens en verkregen wijzigingen per vereniging (wie, wanneer, wat gewijzigd), raadpleegbaar als “historiek” via MAGDA

  • Recurrente monitoring op de aangeleverde gegevens om eventuele inconsistenties pro-actief te detecteren en hierop de nodige acties uit te werken

  • Sensibilisering decentraal beheerders en feedback op gegevensbeheer

  • Voorzien in tools en processen voor het melden en correct behandelen van fouten op de data

Digitaal Vlaanderen als bronbeheerder

Gegevensinitiator

Afnemer

Taak

Verantwoordelijk

Geconsulteerd

Geïnformeerd

Tip

Datamanagement: centraal gegevensbeheer

  • Persoonsgegevens verwijderen indien de betrokkene wenst “vergeten te worden”

  • Persoonsgegevens anonimiseren na afgesproken bewaartermijnen

  • Verenigingen verwijderen bij foutieve aanmaak of bij foutieve toewijzing van het type (afdeling, feitelijke vereniging of VZW)

Digitaal Vlaanderen als bronbeheerder

Gegevensinitiator

Afnemer

Tip

Datamanagement: coördinatie decentraal beheer

  • Organisatie van overleg en afstemming met de gegevensinitiatoren in functie van het uitwisselen van een aantal goede praktijken, het delen van resultaten van kwaliteitsmonitoring, verbeteren van de werking, etc.

  • Voorzien in documentatie en opleidingen voor de gegevensinitiatoren om efficiënt en effectief aan gegevensbeheer te kunnen doen.

Digitaal Vlaanderen als bronbeheerder

Gegevensinitiator

Afnemer

Tip

Datamanagement: integraties federale authentieke bronnen

  • Gegevens ophalen uit KBO voor verenigingen met rechtspersoonlijkheid, inclusief vertegenwoordigers en het KBO-nummer, en het register synchroniseren met wijzigingen in KBO.

    • Naam en voornaam van vertegenwoordigers van feitelijke verenigingen /afdelingen ophalen uit het Rijksregister en het register synchroniseren met wijzigingen (bij overlijden wordt de vertegenwoordiger ontkoppeld).

  • Adressen ophalen uit het adressen- en gebouwenregister en het register synchroniseren met adreswijzigingen.

Digitaal Vlaanderen als bronbeheerder

Gegevensinitiator

Afnemer

Taak

Verantwoordelijk

Geconsulteerd

Geïnformeerd

Tip

Technisch beheer

  • Opzet, hosting en onderhoud databank(en) (technische implementatie datamodel).

  • Opzet, hosting en onderhoud datadiensten voor decentraal beheer.

  • Opzet, hosting en onderhoud van datadiensten voor raadplegen en hergebruik.

  • Opzet en onderhoud integraties met bestaande authentieke bronnen (KBO, RR, GRAR)

  • Beveiliging databank en datadiensten.

Digitaal Vlaanderen als bronbeheerder

Digitaal Vlaanderen als VDI voor bouw en beveiliging van de gegevensstroom inclusief vertegenwoordigers (MAGDA)

Taak

Verantwoordelijk

Geconsulteerd

Geïnformeerd

Tip

Terbeschikkingstelling van de gegevens

  • Voorzien in een procedure voor toegang tot de datadiensten.

  • Voorzien in een wetgevend kader voor (verplicht) hergebruik.

  • Voorzien in semantische en technische interoperabiliteit van de gegevens (gebruik maken van datastandaarden en technische standaarden).

  • Voorzien in documentatie en ondersteuning voor onze afnemers om efficiënt en effectief aan de slag te kunnen met onze datadiensten.

  • Voorzien in overleg en/of communicatie bij wijzigingen op de raadpleegdiensten.

Digitaal Vlaanderen als bronbeheerder

Digitaal Vlaanderen als VDI voor de gegevensstroom inclusief vertegenwoordigers (MAGDA)

Gegevensinitiator

Afnemer

Taak

Verantwoordelijk

Geconsulteerd

Geïnformeerd

Tip

Hergebruik van de gegevens

  • Gegevens raadplegen uit het Verenigingsregister (en deze dus niet opnieuw bevragen bij de vereniging) op een veilige manier.

Gegevensinitiator

Afnemer

Achtergrond info

Expand
titleAchtergrond info over schijnverenigingen (advies in mail van Impact advocaten)

Van: Xanne Holvoet <xanne.holvoet@impactadvocaten.be
Verzonden: dinsdag 18 juni 2024 16:05
Aan: Devlieghere Jeroen <jeroen.devlieghere@vlaanderen.be>
CC: Benoit Spitaels <benoit.spitaels@impactadvocaten.be>
Onderwerp: RE: vraag over schijnverenigingen

Beste Jeroen,

We verwijzen naar ons overleg van vorige week woensdag.

Zoals beloofd hebben wij de (voorbereidende) wetgevende stukken inzake het verenigingsregister en V-loket gescreend met oog op argumentatie om bepaalde verenigingen te weren van het V-loket.

 

  1. Rechtsvorm

Het toepassingsgebied van het verenigingsregister is afgebakend op basis van rechtsvorm (art. 4 e-gov decreet): ‘verenigingen’ zijn verenigingen zonder winstoogmerk, internationale verenigingen zonder winstoogmerk, stichtingen, feitelijke verenigingen en afdelingen van koepelorganisaties, zoals gedefinieerd in het decreet.

Er is destijds niet gekozen voor een filter op basis van activiteiten (vb. commercieel: gefinancierd met marktmiddelen v. niet-commercieel: gefinancierd door overheidsmiddelen) in het decreet zelf omwille van het uitgangspunt dat het de verantwoordelijkheid is van de dienstverlenende overheden zelf die gegevensinitiator zijn om 1) dergelijk criterium te integreren in hun subsidievoorwaarden en 2) de naleving ervan te controleren. 

Een optie (maar dit vereist een decreetswijziging) is om het toepassingsgebied voor de verenigingen die rechtspersonen zijn te beperken tot de rechtspersonen die vallen onder de rechtspersonenbelasting. De fiscus hanteert immers wel nog het criterium van bijkomstigheid van commerciële activiteiten. Dit vergt dan wel een doorstroom van de fiscale gegevens naar het verenigingsregister want er bestaat vandaag geen publiek consulteerbaar register van onderwerping aan rechtspersonenbelasting (dan wel vennootschapsbelasting). Dus naar afdwingbaarheid biedt dit op vandaag geen gewenste oplossing. Bijkomende nuance: er zullen altijd wel verenigingen zijn die (nog) niet zijn opgepikt door de fiscus en dus, ondanks meer dan bijkomstige commerciële activiteiten nog onder de rechtspersonenbelasting vallen. Ook kan de onderwerping aan vennootschapsbelasting (vs. rechtspersonenbelasting) in bepaalde gevallen het resultaat zijn van willekeur aan de zijde van de fiscale administratie, eerder dan de objectieve toepassing van wettelijke criteria (dewelke er voor de goede orde ook niet echt zijn – is steeds appreciatie van feiten).   

 

  1. Doel

Het doel van het verenigingsregister is omschreven in art. 4.1/1, §1 e-gov decreet:

1° de interacties tussen verenigingen enerzijds en instanties, externe overheden, betrokken koepelorganisaties en burgers anderzijds te vereenvoudigen en te optimaliseren

2° informatie over verenigingen ter bevordering van het verenigingsleven en ter ondersteuning van beleidsontwikkeling publiek toegankelijk te maken.

Ook hier is er geen beperking voorzien op vlak van de (commerciële aard van) activiteiten van de betrokken vereniging.

Een dergelijke beperking volgt ook niet uit de Memorie van Toelichting bij het e-gov decreet:

 

Missie: 

  1. verenigingen maximaal ondersteunen bij de zoektocht naar en afhandeling van dienstverlening om zo hun administratieve last te verlagen alsook die van hun dienstverleners; 

  1. inzicht verschaffen over en kenbaar maken van het verenigingsaanbod in Vlaanderen, ter bevordering van het verenigingsleven. 

 

Visie: 

  1. het verenigingsloket is dé betrouwbare digitale toegangspoort tot basisinformatie over en voor verenigingen en verenigingen in wording in verband met (overheids)diensten. Daarnaast kunnen zij er hun eigen gegevens raadplegen en beheren om vervolgens optimaal gebruik te maken van het dienstverleningsaanbod;

  1. Het verenigingsregister zorgt Vlaanderen-breed voor de eenmalige registratie en het veelvuldig hergebruik van verenigingsgegevens. 

De uitbouw van het verenigingsregister heeft in eerste instantie zijn nut in het kader van het verenigingsloket. In tweede instantie is de toepassing van het verenigingsregister ruimer dan enkel het verenigingsloket, want overheidsinstanties of betrokken koepelorganisaties kunnen er ook rechtstreeks gebruik van maken in het kader van hun dienstverleningsprocessen, zonder via het verenigingsloket te passeren. 

Het verenigingsregister heeft niet als opzet alle verenigingen in Vlaanderen te registreren maar wenst zich te beperken tot verenigingen die in interactie treden met overheidsinstanties in het kader van dienstverlening.

Het opzet van het verenigingsregister en verenigingsloket maakt mogelijk dat gegevens over verenigingen en andere organisatievormen met een belangeloos doel maximaal worden doorgegeven tussen verschillende dienstverleners om het eenmaligheidsprincipe van hergebruik te realiseren.

Wel kan de expliciete verwijzing naar “verenigingsleven” nuttig zijn. Hoewel deze term niet verder gedefinieerd wordt in het decreet, linkt de Memorie van Toelichting dit met “entiteiten met een publieke taak”:

Om entiteiten met een publieke taak, die zich tot het verenigingsleven richten, zoals vzw Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk, te ondersteunen in hun dienstverlening, kunnen gegevens uit het verenigingsregister aan hen ter beschikking te worden gesteld.

Dit onderschrijft het doorgaans gebruik van deze term voor verwijzingen naar vrijetijd-/vrijwilligers-verenigingen (en dus niet naar verenigingen met een commerciële insteek). 

Gelet op bovenstaande biedt de doelomschrijving dus slechts beperkt handvaten om bepaalde verenigingen (in de zin van het e-gov decreet) te weren t.o.v. andere. 

 

  1. Soorten gegevens

De regelgeving inzake het verenigingsregister (e-gov decreet) maakt een duidelijke afbakening van welke gegevens het kan bevatten. Het register wordt excl. door gegevensinitiatoren gevoed (behoudens verbetermogelijkheid) – dus hier kan de betrokken (gemachtigde persoon verbonden aan de) vereniging niet aan sleutelen.

 

De regelgeving inzake het V-loket (bestuursdecreet) is anderzijds zeer summier. Het verduidelijkt eigenlijk alleen de rol van het V-loket als doorgeefluik (is geen databron op zich) voor informatieuitwisseling tussen verenigingen en dienstverlenende overheden. Er wordt geen opsomming (en dus ook geen beperkende opsomming) gegeven van het soort gegevens dat via het luik wordt uitgewisseld of de gegevens die op het platform kenbaar worden gemaakt.

 

Meer bepaald:

  • Verenigingsregister: e-gov decreet

 

Het e-gov decreet maakt een beperkte oplijsting van de soorten gegevens die in het verenigingsregister kunnen worden verwerkt (art. 4/1, §1).

Daarvan worden slechts een aantal publiek ter beschikking gesteld (publieke raadpleging via API key), met name de gegevens vermeld in paragraaf 1, tweede lid, 1° tot en met 6°, 9°, 11° en 12° (art. 4/1, §2). Dit zijn:

 

1° de namen en benamingen;
2° de status, namelijk actief of niet actief;
3° de contactgegevens;
4° de omschrijving van het doel;
5° de classificaties;
6° in voorkomend geval de relatie met een koepelorganisatie of afdelingen;
9° in voorkomend geval de erkenning;
11° een unieke verenigingscode;
12° in voorkomend geval het KBO-nummer

Daarnaast laat het decreet wel de mogelijkheid aan de Vlaamse Regering om ‘de gegevens, vermeld in het tweede lid, nader (te) bepalen en, na advies van het stuurorgaan, aan (te) vullen met andere gegevens die vereist zijn voor de identificatie van verenigingen, of die van gemeenschappelijk belang zijn voor verschillende instanties’. Zijn er op dat vlak al uitbreidingen gedaan? 

 

  • Verenigingsloket: bestuursdecreet

 

Art. II.7 van het Bestuursdecreet bepaalt:

 

II.7 De burger krijgt, zelf of via zijn gemandateerde, een geconsolideerde en burgergerichte toegang tot de gegevens die op hem betrekking hebben en waarover de overheidsinstanties, vermeld in artikel II.1, beschikken. 2[Via hetzelfde communicatiekanaal kan hij ook zijn gegevens verstrekken aan de overheidsinstanties, vermeld in artikel II.1, eerste en tweede lid.]2

2[Behoudens decretale afwijking mag dat communicatiekanaal alleen gebruikt worden door de burger voor toegang tot zijn gegevens of voor de verstrekking van zijn gegevens aan de voormelde overheidsinstanties.]2

Onder gegevens waarover de overheidsinstanties, vermeld in artikel II.1, beschikken wordt verstaan: gegevens die beheerd of verwerkt worden door een overheidsinstantie als vermeld in artikel II.1, of gegevens die beheerd of verwerkt worden door een externe overheid waartoe een overheidsinstantie als vermeld in artikel II.1, toegang heeft.

Het gaat onder meer om:

gegevens over natuurlijke personen of rechtspersonen 2[of verenigingen als vermeld in artikel 4, derde lid, 1°, van het decreet van 18 juli 2008 betreffende het elektronische gegevensverkeer]2;

informatie over lopende dossiers;

informatie over rechten die voortvloeien uit regelgeving en die kunnen afgeleid worden uit de gegevens, vermeld in punt 1°.

(…)

2[In afwijking van het zevende lid wijst de Vlaamse Regering aan welke overheidsinstantie de manier en de nadere inhoud van de toegang tot en de verstrekking van de gegevens over rechtspersonen en groeperingen van natuurlijke personen in hun hoedanigheid van vereniging als vermeld in artikel 4, derde lid, 1°, van het decreet van 18 juli 2008 betreffende het elektronische gegevensverkeer, bepaalt in overleg met de betrokken overheidsinstanties en externe overheden.]2

In tegenstelling tot het verenigingsregister dat excl. gevoed wordt door de gegevensinitiatoren (behoudens verbetermogelijkheid), kan de burger via het V-loket (als doorgeefluik, niet als databron) ook gegevens verstrekken aan de overheidsinstanties inzake ‘verenigingen’ zoals gedefinieerd in het e-govdecreet. 

 

Art. II.7 biedt echter geen duidelijkheid over welke gegevens het V-loket zelf publiek ter beschikking stelt. We kunnen het dus ook niet aangrijpen als argumentatie om bepaalde gegevens niet te delen.

We hebben zelf de test gedaan (ingelogd via een vereniging op het V-loket) en de interface laat toe dat de vereniging een ‘vrije’ invoer kan doen bij de beschrijving van de vereniging en bij de contactgegevens.

Een pragmatische oplossing zou kunnen zijn om deze vrije invoermogelijkheden te schrappen, te beperken (vb. max aantal tekens) of te screenen (mogelijk doet een minderheid van de organisaties dergelijke vrije invoer).

Op die manier kan vermeden worden dat er via de vrije invoer sluikreclame kan gevoerd worden voor commerciële activiteiten.

We zijn uiteraard bereid om hierover verder met jullie te overleggen.   

Met vriendelijke groeten,

Xanne en Benoit