Het systematisch identificeren, beoordelen en behandelen van risico's om zo de veiligheid van informatie, informatieverwerking en informatiesystemen te waarborgen.
De organisatie in staat stellen weloverwogen keuzes te maken over informatieveiligheidsrisico's, waardoor het de bedrijfsdoelstellingen kan realiseren en voldoet aan wettelijke en andere vereisten.
|
|
Dit omvat het vaststellen van de zakelijke omgeving en de scope van de informatieasset (dienst, product of proces) voor goede begripsvorming en afbakening.
Omgevingsfactoren
Voor de informatieasset dient te worden vastgesteld wat de omgevingsfactoren zijn en de precieze scope en afbakening. Deze informatie is belangrijk als input op de risicobeoordeling en -behandeling. Specifieke vragen die beantwoord dienen te worden zijn: Wat levert de informatieasset? Wat is de scope? Wat is de strategische waarde? Wie zijn de klanten en andere belanghebbenden? Welke informatie wordt opgeslagen of verwerkt? Met welk doel wordt informatie opgeslagen of verwerkt? Wat is de informatieklassenbepaling? Is er specifieke wet- en/of regelgeving van toepassing? Wat zijn de afhankelijkheden en beperkingen?
Risicobeoordeling
Risicobeoordeling is een systematische methode om de aard en omvang van informatieveiligheidsrisico's te identificeren, evalueren en prioriteren. Het betreft doorgaans de stappen van risico-identificatie, risico-analyse en risico-evaluatie.
Aanleiding en frequentie
De term aanleiding verwijst in deze naar de specifieke gebeurtenis of omstandigheid die reden geeft tot het uitvoeren van een risicobeoordeling. Dit kan bijvoorbeeld een incident, een verandering in wet- of regelgeving, of de introductie van een nieuw product, dienst of technologie zijn. De term frequentie daarentegen heeft betrekking op de periodiciteit waarmee risicobeoordelingen worden uitgevoerd.
Implementatiemaatregel
Voor alle informatieassets geldt het volgende:
Bij inrichting: Projecten die nieuwe producten en diensten ontwikkelen en inrichten MOETEN altijd een informatieklassenbepaling en risicoanalyse (voor klasse 3 en hoger) uitvoeren;
Jaarlijks: Informatieklasse en risiconiveau MOETEN minimaal één keer per jaar herzien worden;
Bij functionele of technische aanpassingen: Informatieklasse en risiconiveau MOETEN worden herzien bij grote veranderingen van de informatieasset;
Bij nieuwe en veranderende dreigingen: Risiconiveau MOET worden herzien als dreigingen veranderen die impact kunnen hebben op de informatieasset;
Bij overige veranderingen: Uitbreiding van de datasets / informatie, ernstige kwetsbaarheden (bijv. niet gerepareerde security issues met software) of verandering (van de effectiviteit) van beheersmaatregelen.
De geldigheid van de informatieklassenbepaling en risicorating vervallen automatisch na één jaar geteld vanaf de laatste herziening. (Gedelegeerde) eigenaren dragen de verantwoordelijkheid om zelf zicht te houden op de risico’s van hun assets en de correctheid van de informatieklassen en actie te ondernemen wanneer nodig.
Informatieveiligheidsrisico’s kunnen ook ad-hoc geidentificeerd of gerapporteerd worden. De eigenaar MOET ervoor zorgen dat het risico verder wordt geanalyseerd en behandeld.
Let op: Het gaat hier om informatieveiligheidsrisico’s, niet incidenten. Incidenten dienen te worden gemeld via de ServiceDesk.
Methodiek
Door de implementatie van een uniforme risicomethodiek wordt een gestructureerde aanpak gerealiseerd voor het uitvoeren van risicobeoordelingen en het bepalen van geschikte risicobehandeling.
Implementatiemaatregel
De generieke dreigingencatalogus faciliteert het proces van risicobeoordeling en de keuze van passende beheersmaatregelen.
Voor alle beoordelingen gelden de volgende regels en schalen:
Impact wordt vastgesteld op een schaal 1 tot en met 5 (klein, gemiddeld, groot, significant, kritiek).
Waarschijnlijkheid wordt vastgesteld op een schaal van 1 tot en met 5 (zeer laag, laag, gemiddeld, hoog, voorzienbaar).
Risico wordt vastgelegd op een schaal van 1 tot en met 4 (laag, gemiddeld, hoog, kritiek).
Het Risico Prioriteit Nummer (RPN = Impact x Waarschijnlijkheid) wordt vastgesteld tussen 1 en 25.
Alle risico's met een RPN hoger dan 10 MOETEN gemitigeerd worden, tenzij anders wordt besloten door een bevoegd persoon of orgaan. Het Rest RPN MOET lager dan 10 zijn.
Effectiviteit van beheersmaatregelen dient te worden weergegeven op een schaal van 1 tot en met 5 (Opmerking: soms wordt het begrip maturiteit gebruikt in plaats van effectiviteit).
Risicoappetijt wordt weergegeven op een schaal van 1 tot en met 4 (aanvaardbaar, aandacht nodig, niet aanvaardbaar).
De risicobeoordeling MOET gedocumenteerd en beheerd worden als integraal onderdeel van het beheer van de informatieasset.
De risicobeoordeling MOET herhaalbaar zijn door een consistent proces met bovenstaande schalen te volgen zodat resultaten vergeleken kunnen worden.
Uitkomst van risicobeoordelingen MOET worden gedeeld met het centrale Team Informatieveiligheid voor overzicht en aggregatie.
Een eigenaar van het risico MOET worden vastgesteld. Doorgaans is dat de (gedelegeerde) eigenaar van de informatieasset.
Risicobehandeling is het proces van het nemen van besluiten over het beheersen van de geidentificeerde risico's. Dit kan inhouden dat risico’s worden gemitigeerd, overgedragen, vermeden of geaccepteerd.
Aanleiding en frequentie
De risicobehandeling wordt gewoonlijk geïnitieerd op basis van de resultaten van de risicobeoordeling. Echter, wijzigingen in het risicoprofiel, de invoering van nieuwe beheersmaatregelen of andere relevante factoren kunnen aanpassingen in het behandelplan vereisen. Voortdurende monitoring van de uitvoering van dit plan is daarom belangrijk.
Implementatiemaatregel
Voor alle informatieassets geldt het volgende:
Bij inrichting: Projecten die nieuwe producten en diensten ontwikkelen en inrichten MOETEN een behandelplan hebben gebaseerd op de uitkomst van de risicobeoordeling;
Bij verandering informatieasset: Behandelplannen MOETEN herzien worden bij veranderingen zoals de status van geplande mitigatie en verandering (van effectiviteit) van beheersmaatregelen;
Bij verandering risicoprofiel: Risicobeoordeling MOETEN opnieuw worden uitgevoerd bij functionele of technische veranderingen binnen het product of dienst en/of nieuwe en veranderende dreigingen.
Methodiek
Implementatiemaatregel
Belanghebbenden MOETEN geconsulteerd te worden bij de behandeling van risico's.
De keuze voor behandeling MOET vastgesteld worden op basis van de vier mogelijke opties mitigatie, vermijding, overdracht en/of acceptatie.
De keuze voor welke vorm van risicobehandeling MOET onderbouwd, goedgekeurd en gedocumenteerd te worden.
Alle risico's met een Risico Prioriteit Nummer RPN hoger dan 10 MOETEN gemitigeerd worden, tenzij anders wordt besloten door een bevoegd persoon of orgaan. Toelichting:
Er is bijna altijd een restrisico met een waarschijnlijkheid en bepaalde aanvaardbare impact. Het RPN dient onder de 10 te blijven.
Zolang deze boven de 10 zit, zal zo veel mogelijk verdere mitigatie plaatsvinden. Indien dit niet mogelijk is, dan zal het risico formeel geaccepteerd worden. Restrisico's onder de 10 hoeven niet formeel geaccepteerd te worden.
Mitigatie dient zo spoedig mogelijk te worden uitgevoerd:
Kritieke risico's (RPN van 20 of hoger): Binnen 3 maanden
Hoge risico's (RPN tussen 10 en 20): Binnen 6 maanden
Het risicobehandelplan MOET worden gedocumenteerd en te worden herzien bij grote veranderingen.
Het risicobehandelplan MOET worden gedeeld met het centrale Team Informatieveiligheid voor overzicht en aggregatie.
Een eigenaar en uitvoerder van beheersmaatregelen MOET worden vastgesteld als onderdeel van het behandelplan.
Goedkeuring
De bekrachtiging van de geselecteerde risicobehandeling is een geformaliseerde procedure die wordt uitgevoerd door de eigenaar, in overleg met alle relevante stakeholders.
Implementatiemaatregel
Goedkeuring van risicobehandeling binnen Digitaal Vlaanderen MOET als volgt gebeuren:
Lage en gemiddelde risico’s (risicorating 1 en 2) door de verantwoordelijke (gedelegeerde) asset /risico eigenaar;
Hoge en kritieke risico’s (risicorating 3 en 4) en/of hoge kosten door de aansprakelijke eigenaar (op directieniveau);
Acceptatie
Risicoacceptatie is een bewuste beslissing om een geïdentificeerd en geëvalueerd (rest)risico te accepteren zonder aanvullende beveiligingsmaatregelen te nemen om het risico te mitigeren. Deze benadering wordt meestal gekozen wanneer de kosten voor het verminderen van het risico disproportioneel zouden zijn in vergelijking met de potentiële schade, of wanneer het risico binnen de vastgestelde tolerantiegrenzen van de organisatie valt. Het is een strategische keuze die wordt gedocumenteerd en goedgekeurd op een passend niveau binnen de organisatie. Dit betekent dat het senior management of andere verantwoordelijke partijen formeel akkoord gaan met het accepteren van het risico. Risicoacceptatie is geen eenmalige actie, maar vereist continue monitoring om te verifiëren dat het risico binnen de aanvaardbare grenzen blijft en dat de context waarin het risico is geaccepteerd, niet significant is veranderd.
Implementatiemaatregel
Goedkeuring van risicoacceptatie binnen Digitaal Vlaanderen MOET als volgt gebeuren:
Lage en gemiddelde (rest)risico’s (risicorating 1 en 2) door de verantwoordelijke (gedelegeerde) asset/risico eigenaar;
Hoge en kritieke (rest)risico’s (risicorating 3 en 4) door de aansprakelijke eigenaar (op directieniveau);
Risicoacceptatie dat leidt tot een (verhoogd) risico voor een ander informatieasset of andere VO entiteiten dient te worden voorgelegd ter besluit aan de Leidend Ambtenaar.
De duur van risicoacceptatie mag maximaal voor één jaar worden vastgesteld. Daarna (of eerder) MOET een herziening worden uitgevoerd.
Regelgeving en standaarden (L1)
ISO 27001:2022 (ISMS)
ISO 27001:2022 (Annex A)
Informatieveiligheidsstrategie van de Vlaamse overheid (L2)
Zie 1.4. Risicobeheer en 5.5. Minimale maatregelen - proces risicobeheer voor meer informatie.
Processen
De gerelateerde processen staan beschreven op volgende pagina:
Titel | Auteur | Datum | Versie | Status | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|
Beleid voor risicobeheer | Vincent Alwicher | 1.0 | IN REVIEW |