5.2.2. Minimale maatregelen voor logging en monitoring 3.0

PAS TOE

Inrichten, documenteren, valideren en regelmatig reviewen van een veiligheidslogging en event proces: 

• Documenteren, goedkeuren, onderhouden en testen (effectiviteit) van een veiligheidslogging en event proces;  

• Automatisch melden van events in een centraal register; 

• Analyse en monitoring van deze events;

• Detectie en uitsturen van waarschuwingen ingeval van anomalieën;

• Opstarten van incidentbeheer ingeval van afwijkende events die moeten onderzocht worden;

• Validatie van genomen maatregelen ingeval van een incidentafhandeling; 

• Rapportering van de geregistreerde kwetsbaarheid; 

• Uitvoeren van lessons learned voor het veiligheidslogging en event proces met het oog op het verkrijgen van inzichten in procesoptimalisaties.

PAS TOE

Klasse 1, Klasse 2 en Klasse 3 kennen dezelfde maatregelen:

Log informatie

• Krijgt minimaal dezeldfe informatieklasse 3 voor vertrouwelijkheid toegewezen als de informatieklasse voor vertrouwelijkheid van de data die verwerkt worden. 

• Applicatie logs: cryptografische maatregelen i.v.m. log informatie zijn op hetzelfde niveau als de toepassing waaruit de log info aangemaakt wordt: zie pagina 3.1. Minimale maatregelen - Cryptografie ;

• Logging opzetten ter ondersteuning van het event en incidentproces

  • Gebruikersactiviteit op alle endpoints binnen de organisatie meenemen

  • Type gebeurtenis, 

  • Waar en wanneer de gebeurtenis plaats vond, 

  • Oorzaak en gevolg van de gebeurtenis, 

  • Accounts gelinkt aan de gebeurtenis. 

• Monitoring van verwijderen van loginformatie (clear log events);

• Beschermen van audit records: vertrouwelijkheid garanderen d.m.v.

  • Fysieke beveiliging en logische toegangscontrole.

  • Cryptografische maatregelen: zie 3.1. Minimale maatregelen - Cryptografie

Audit Trail & Monitoring

• Audit trail

  • voor gebruik van systeemhulpmiddelen

  • voor verwerking van informatie

  • Voor gebruikersactiviteit op alle endpoints en access points binnen de organisatie

• Monitoring

  • Real-time analyse van audit records. 

    • Alarmen genereren en opvolgen bij detectie van ongeautoriseerde end point devices 

  • Gebruik maken van tools voor analyse en rapportering 

  • Jaarlijks de auditfunctie evalueren. 

Privileged Access Management

• Gebruik van geprivilegieerde accounts (voor meer informatie zie 5.4. Minimale maatregelen - Priviliged Access Management (PAM) 3.0)

Log Policy 

• Log policy opzetten voor alle systemen en toepassingen, 

• Voor kritische applicaties  

  • Logbestanden dienen gereviewed te worden 

  • Logbestanden dienen voor een bepaalde periode bijgehouden te worden 

SIEM en IDS/IPS integratie 

• Een SIEM platform voor de verwerking van de logging informatie moet voorzien worden 

  • Alle IDS en IPS systemen moeten op het SIEM platform geïntegreerd worden.  

  • De nodige capaciteit voor communicatie, opslag en verwerking dient voorzien te worden 

PAS TOE OF LEG UIT

Klasse 4 en Klasse 5 kennen dezelfde maatregelen:

Alle maatregelen van Klasse 1 / Klasse 2 + Klasse 3 +

Audit Trail & Monitoring 

• Logging integreren met scanning en monitoring capaciteiten. 

• Event correlatie toepassen

• Centraal beheer van logbestanden 

• 4-ogen principe toepassen bij elke wijziging aan de audit functionaliteit. 

• Automatische real-time alarmen genereren en incident creëren bij detectie van onregelmatigheden (inclusief detectie van auditlogfouten en ongeautoriseerde lokale, netwerk- of externe verbindingen) met passende prioriteit 

• Systematisch onderzoeken van alarmen 

  • Proces voor onderzoek naar meldingen, analyse en te ondernemen acties als gevolg van dit onderzoek 

  • Mappen van dreigingen op gekende aanvalsmethodes 

  • Volledige implicaties van een incident begrijpen 

  • Proces van continue verbetering als gevolg van monitoring toepassen 

• Regelmatig testen, verbeteren en valideren van de detectieregels 

• Rapporteren van trends en KRI’s op relevante processen 

SIEM en IDS/IPS Integratie 

• Proces van continue verbetering als gevolg van monitoring toepassen 

  • Regelmatige evaluatie van detectieregels om de nauwkeurigheid en effectiviteit te waarborgen. 

  • Aanpassingen van processen en procedures op basis van analyses van incidenten en trends. 

  • Structurele aanpak van false positives door geavanceerde filtering en fine-tuning van detectieregels. 

  • Periodieke audits om te controleren of aanpassingen aan monitoringprocessen de gewenste impact hebben gehad. 

• Opvolging van systeemaccounts

PAS TOE

Klasse 1, Klasse 2 en Klasse 3 kennen dezelfde maatregelen:

Log informatie  

• Alarmen genereren en opvolgen als opslagcapaciteit voor logbestanden 80% bereikt heeft. 

Audit Trail & Monitoring 

• Backups 

• Log informatie opnemen in het back-up schema. 

• Back-ups regelmatig verifiëren op succesvolle aanmaak (in lijn met de criticiteit van de applicatie). 

• Periodiek testen op herstelprocedures (recovery), in lijn met de criticiteit van de applicatie. 

Log Policy 

• Retentieperiode van lokale loginformatie beperken tot caching (totdat centrale opslag succesvol is geverifieerd). 

• Retentie: lange termijn bewaring/archivering van loginformatie conform wet- en regelgeving. 

SIEM en IDS/IPS integratie 

• Fysieke beveiliging: reserveonderdelen of redundant uitvoeren van de omgeving. 

PAS TOE OF LEG UIT

Klasse 4 en Klasse 5 kennen dezelfde maatregelen:

Alle maatregelen van Klasse 1 / Klasse 2 + Klasse 3 +

Log Policy

• Centraal beheer van logbestanden

• Backup: rapportering over backup/recovery testen aan toepassingseigenaar, CISO/ DPO,

• Fysieke beveiliging: redundantie inregelen en periodiek testen met rapportering aan toepassingseigenaar, CISO/ DPO,

PAS TOE

Er zijn geen GDPR specifieke maatregelen voor Klasse 2

Klasse 3 maatregelen:

• Event correlatie toepassen. 

• Real-time alarmen genereren en opvolgen bij problemen met de auditfunctie. 

• 4-ogen toepassen bij elke wijziging aan de audit functionaliteit. 

• Elke toegang tot persoonsgegevens, moet gelogd worden in overeenstemming met de toepasselijke wetgeving en regelgeving: 

• Tot natuurlijke persoon herleidbare gebruikersnaam of ID, tijdsstip (datum/uur), identificatie van het werkstation of locatie, gebruikte toepassing.  

• De persoon die het object is van de handeling 

• Het resultaat van de handeling

PAS TOE OF LEG UIT

Klasse 4 maatregelen:

Alle maatregelen van Klasse 3 +

• Elke toegang tot gegevens behorende tot de bijzondere categorieën van de GDPR, moet gelogd worden in overeenstemming met de toepasselijke wetgeving en regelgeving.

Er zijn geen GDPR specifieke maatrgelen voor Klasse 5.

PAS TOE

Er zijn geen GDPR specifieke maatregelen voor Klasse 2.

Klasse 3 maatregelen:

• Timestamps in combinatie met digitale handtekening toepassen;

• Event correlatie toepassen;

• Real-time alarmen genereren en opvolgen bij problemen met de auditfunctie;

• 4-ogen toepassen bij elke wijziging aan de audit functionaliteit;

• Elke toegang tot persoonsgegevens, moet gelogd worden in overeenstemming met de toepasselijke wetgeving en regelgeving:

  • Tot natuurlijke persoon herleidbare gebruikersnaam of ID, tijdsstip (datum/uur), identificatie van het werkstation of locatie,

  • De persoon die het object is van de handeling,

  • Het resultaat van de handeling.

PAS TOE OF LEG UIT

Klasse 4 maatregelen:

Alle maatregelen van  Klasse 3 +

• Elke toegang tot gegevens behorende tot de bijzondere categorieën van de GDPR, moet gelogd worden in overeenstemming met de toepasselijke wetgeving en regelgeving.

Er zijn geen GDPR specifieke maatregelen voor Klasse 5.

PAS TOE

Er zijn geen GDPR specifieke maatregelen voor Klasse 2.

Klasse 3 maatregelen:

• Event correlatie toepassen;

• Real-time alarmen genereren en opvolgen bij problemen met de auditfunctie;

• 4-ogen toepassen bij elke wijziging aan de audit functionaliteit;

• Elke toegang tot persoonsgegevens, moet gelogd worden in overeenstemming met de toepasselijke wetgeving en regelgeving:

  • Tot natuurlijke persoon herleidbare gebruikersnaam of ID, tijdsstip (datum/uur), identificatie van het werkstation of locatie, gebruikte toepassing,

  • De persoon die het object is van de handeling,

  • Het resultaat van de handeling.

PAS TOEF OF LEG UIT

Klasse 4 maatregelen:

Alle maatregelen van Klasse 3 +

• Elke toegang tot gegevens behorende tot de bijzondere categorieën van de GDPR, moet gelogd worden in overeenstemming met de toepasselijke wetgeving en regelgeving.

Er zijn geen GDPR specifieke maatregelen voor Klasse 5.

PAS TOE

Er zijn geen NIS2 specifieke maatregelen voor Klasse 1, Klasse 2, Klasse 3 en Klasse 4.

PAS TOE OF LEG UIT

Voor Klasse 5 gelden volgende maatregelen:

SIEM en IDS/IPS Integratie 

• Wijzigingen die niet geautoriseerd zijn in change management dienen te worden geëscaleerd naar incidentbeheer, waar de nodige verdere acties dienen gedefinieerd te zijn

• Elke organisatie moet:  

  • Een formele procedure van logbeheer opzetten, valideren, communiceren en onderhouden.  

  • Transacties, controlewerkzaamheden, activiteiten van gebruikers, uitzonderingen en informatieveiligheid- en privacy-gebeurtenissen/incidenten gestructureerd vastleggen in afzonderlijke logbestanden, zodat iedere handeling naar de brondocumenten herleid kan worden of de uitgevoerde bewerking(en) gecontroleerd kan(kunnen) worden.  

  • Logbeheer moet meegenomen worden vanaf het design tijdens de ontwikkeling of bij de bepalingen van aankoopcriteria van toepassingen of systemen om “security/privacy by design” te realiseren.   

  • Elke toegang tot persoonlijke en vertrouwelijke gegevens die sociaal of medisch van aard zijn, moet gelogd worden in overeenstemming met de toepasselijke wetgeving en regelgeving.  

  • De interne klokken van alle informatiesystemen van de organisatie moeten gesynchroniseerd worden met een overeengekomen nauwkeurige tijdsbron zodat een betrouwbare analyse van logbestanden op verschillende informatiesystemen altijd mogelijk is.  

  • De noodzakelijke tools moeten beschikbaar zijn of ontwikkeld worden om log gegevens te kunnen laten analyseren door de geautoriseerde personen. 

  • Systeemgebruik moet zoveel als mogelijk automatisch worden gelogd, als dit niet mogelijk is kan ook gebruik gemaakt worden van een manueel logboek door systeembeheerders.  

  • Logbestanden moeten beschermd worden tegen inzage door onbevoegden, wijzigingen en verwijderingen.  

  • De logbestanden moeten gedurende een overeengekomen periode worden bewaard, ten behoeve van toekomstig onderzoeken en controles en in overeenstemming met wetgeving en regelgeving.  

  • De raadpleging van logbestanden moet altijd het voorwerp zijn van een georganiseerde procedure binnen de organisatie met een historiek van de verzoeken die werden goedgekeurd/uitgevoerd of die werden afgekeurd.  

  • Het resultaat van logbeheer moet regelmatig geanalyseerd, gerapporteerd en beoordeeld worden (Ref. KSZ 5.9.5). 

• Elke organisatie moet:  

  • Elke toegang tot persoonlijke en vertrouwelijke gegevens die sociaal of medisch van aard zijn, loggen in overeenstemming met de beleidslijnen “logging” en de toepasselijke wetgeving en regelgeving (Ref. KSZ 5.11.7 a). 

  • In de specificaties van een project opnemen hoe de toegang tot en het gebruik van systemen en applicaties gelogd zal worden om bij te dragen tot de detectie van afwijkingen van de beleidslijnen informatieveiligheid en privacy. Het logbeheer moet minimaal beantwoorden aan de volgende doelstellingen:  

    • a. Glashelder, snel en eenvoudig kunnen bepalen wie, wanneer en op welke manier toegang heeft verkregen tot welke informatie  

    • b. De identificatie van de aard van de geraadpleegde informatie  

    • c. De duidelijke identificatie van de persoon (Ref. KSZ 5.11.7 b). 

  • Rekening houden met reeds bestaande logbeheersystemen bij de evaluatie van logbehoeften in het kader van het project (Ref. KSZ 5.11.7 c). 

  • De noodzakelijke tools ter beschikking hebben of ontwikkelen om toe te laten deze log gegevens uit te baten door de geautoriseerde personen (Ref. KSZ 5.11.7 d). 

  • De algemene regel toepassen dat de transactionele/functionele log gegevens minimaal 10 jaar en de technische/infrastructurele log gegevens minimaal 2 jaar moeten bewaard blijven (Ref. KSZ 5.11.7 e).